Холдор Вулқон

Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг аъзоси

Навоийдан ибратланмоғимиз керак

(Ҳазрат Навоийдан ҳам донишмандроқ бўлиб кетган кимсалар бу мақолани ўқимасин)

Пиримиз Амир Алишер Навоий ҳазратлари узоқ йиллар султон Хусайн Бойқаро саройида вазири аъзам вазифасида хизмат қилганлари тарихдан маълум.

Шу ерда бир ҳақли савол туғилади.

Нега барча бирдай ҳурмат қиладиган мулохазали, шарқ шеъриятининг баҳайбат, сўнмас қуёши, донишманд шоир Алишер Навоий подшо саройида хизмат қилдилар?

Нега унинг шеъру ғазалларида хақорат, ношукрлик, мангу норозилик, қарғишу қора фарёд, ғийбату  фисқу фасод кўринмайди, диний ва дунёвий фанатизм, миллатчилик, ирқчилик каби ғоялар кўзга чалинмайди?

Нега?

Ё Пайғамбар Алайхиссалом хадисларига арбаъинлар ёзган Навоийнинг шаръий, фиқхий маърифати, диний ва дунёвий илми, саводи етарли эмасмиди?

Нега Алишер Навоий шеърияти асрлар оша, барча даврларда,  ҳатто худосиз жамиятларда ҳам қатағонга, тазйиқу тақиқларга учрамади, лаънатланмади, аксинча,бирдай буюк ҳурматга, эҳтиромларга сазовор бўлди?

Бугунги давримизда ҳам бобомиз ҳазрати Навоий халқимизнинг энг буюк ва ардоқли шоири бўлиб қолаётганига сабаб нима?

Нега Мир Алишер Навоий ҳазратлари:

Олам аҳли билингиз иш эмас душманлиғ,

Ёр ўлинг бир бирингизға, ки эрур ёоорлиғ иш.

дея ёздилар?

Нега "уммат аҳли билингиз" ёки "миллат аҳли, ёинки аҳли ирқ билингиз" дея ёзмадилар?

Лоақал "Дунё аҳли билингиз" деб ҳам қўймадилар?

Нега шоир ОЛАМ аҳлига мурожаат қилмоқда?

Олам тушунчаси чексиз галактикаларни, қуёш системларини, поёнсизликни англатадику.

Нечун Ҳазрати Навоий ИЛМИ ҚОЛга эмас, ИЛМИ ҲОЛга эргашдилар, сиёсий исломни эмас, тариқат йўлини танладилар?

Нега мутлақ ҳокимликка, подшоликка, тожу тахтга интилмадилар, маишатга, айшу ишратга, хашаматга, молу матога меҳр қўймадилар?

Нима учун уни подшо мамлакатдан қувиб чиқармади, сассиқ зиндонларида канаю битга талатиб, тириклай чиритмади, бошини жаллод кундасида кесдирмади ё дорга осдирмади?

Чунки Навоий ўз асарларида умуминсоният дарди қайғуларини куйлади, инсониятга, барча одам болаларига бирдай тегишли муҳаббат ва фалосифа мавзуларида ўз ўқувчисини ҳайратлантира оладиган даражадаги нафис, теран, руҳ билан ишланган гўзал сўз санъати намуналарини яратиш билан машғул бўлдилар.

Навоийда илоҳий истеъдод билан бирга одамзод учун энг зарур жихатлар: камтаринлик, ҳалимлик, тавозуъ ва энг муҳими, инсонни эл назаридан қолмаслигига кафил бўлгувчи фазилат - ОДОБ бор эди.

У инсонда одамни маънавий ҳалокатга элтгувчи кибр иллати, хасад, макр йўқ эди.

Навоий гарчанд сўздан ҳар қандай шакл яратиш қудратига эга бўлсада, подшоларни ёки бошқа оддий одамларни мазаммат қилмади, тахқирламади, устидан кулиб роҳатланмади.

Шу яхши фазилатлари учун Худои Таоло уни муносиб тақдирлади, мукофотлади, унга буюк илҳомлар, олий мартабалар, юксак иззату ҳурмат, элнинг, инсониятнинг қиёматгача битмас туганмас меҳру муҳаббатини ато қилди.

Дарвоқеъ, шоирнинг ёки бирор инсоннинг буюклигини, азиматини унинг айтаётган гапларидаги сўзлар залворидан осонгина билиб олса бўлади.

Қаранг, Алишер Навоий, кўриниши одми, содда сўзлари билан олам аҳлига, унсу жинсга, тамоми онгли, идрокли мавжудодларга мурожаат қилиб, душманлик келтириб чиқаргувчи фисқу фасоддан тийилишга,фисқу фасод сабаб бир бирларини ўлдириб, оний чақиндай, йилдиримдай йилт этиб ўтгувчи бу арзимас муваққат умр мобайнида оғир гунохлар ботқоғига ботмасликка, охиратини куйдирмасликка, динидан, миллатидан, ирқидан қатъий назар барча халқлар дўст -биродар бўлиб, бир оила фарзандларидай тинч -тотув, ўзаро уйғун яшашга чорламоқдалар.

Лекин биз ўзбекистонликлар бу насихатга қулоқ тутдикми, тутяпмизми?

Аксинча, ақл билан иш юритиб, мавжуд муаммоларни қиличсиз, қонсиз, муросаи мадора йўли билан хал қилиш ўрнига, асрлар оша турли бахоналар билан улусни урушга чорлаб, кўринмас душманлар тамонидан қўлимизга тутқазилган пантуркизм жадидизм туғини кўтариб, ура ура қилиб, миллион  миллион бегунох одамларнинг қирғин бўлишига, муаззам шаҳарларимиз вайрон бўлишига, юртимиз ер остки ва устки бойликларининг аёвсиз талон тарож қилинишига сабабчи бўлдик ҳалос.Кўпчилик ҳамюртларимиз, учинчи кучлар тузиб берган ғояларга алданиб, йўлдан озиб, ҳануз ўз ўзанини топа олмай, сиёсат сахросида тентираб юрганлари ғоят ачинарли.Биз ўрмонга дарахт кесгани кетаётган буратиноларга ўхшамаслигимиз, аксинча, вақт борида зулматли йўлларимизни мангу сўнмас машъала бўлиб беминнат ёритгувчи Навоийга қайтмоғимиз керак.

Биз Ўзбекистонликлар ўзимизни Амир Алишер Навоийнинг меросхўрлари дея хисоблаб юриш билангина кифояланмай, донишманд бобомизнинг шеъру ғазалларидаги ҳикматлар мағзини чақмоғимиз, улардан тўғри хулоса чиқармоғимиз, амалга оширган ҳайрли ишларидан, ҳаёт йўлларидан ибратланмоғимиз керак.

02/05/2016.

Кундуз соат 12:49.

Канада.

Ҳалима Аҳмад

"Ва ҳаводан келар йиғининг хиди", "Соғинч боғларида мудрайди кунлар","Сарғайган китобдай титилади боғ"

Қандай дардли ва гўзал ташбеҳлар!(Х.В.)

Яшил

(баллада)

Эй, қайғу билан бахтни
яраштирувчи,
Эй, Ажал кўзларини
қамаштиргувчи,
Ўзимни
ўзимда адаштиргувчи
Ноламга гул тиккан-
тонгни кўрдингми,
Кўрдингми иситмаси баланд шафақни…
Бу лаҳза кўнглимнинг ямоқларига
Ошиқ этгим келар ҳар бир япроқни.
Хаёл кенгликлари
яшил ва қўнғир,
Соғинч боғларида мудрайди кунлар
Қовжираган эрта ташналигида
Томирда ҳаллослаб чопади хунлар
Самонинг ортида
куйган бир юлдуз
Кулларин тўрт ёнга сочиб очар фол
Ёришмаган фолдай таниш бир овоз
Чорлайди:
Ҳалима, қайдасан, келгин, кела қол!
Мана шу овозга айланар
хокисор умрим,
Аммо кўнглим чироғини ўғирлар кимдир
Ва шодликсиз қолган қорачиқларим-
Ичида
Ненидир шивирлаб тинмайди ёмғир…

 

 

Истеъдодли шоир Жонтемир шеърияти ҳақида

Биз ижод аҳли мақтовни яхши кўрамиз.Бизнинг ижодимиз ҳақида яхши мақолалар, илмий тадқиқодлар, рисолалар ёзилишини истаймизу, ўзимиз биронта ижодкор кўнглини кўтарадиган икки оғиз яхши сўз айтишга оғринамиз.Қайтага, уни оёқдан чалишга, йиқитишга ҳаракат қиламиз.

Бугун мен  адабиётимиз дашту далаларини ёритганича ҳайбатли қуёшдай балқиб чиқаётган, истеъдоди Худо тамонидан ато этилган юксак дидли шоир Жонтемир ижоди ҳақида ўз таасуротларимни ёзмоқчиман.

(Унинг шеърларини сайтимиз почтасига йўллаган муҳлисга катта раҳмат)

Жонтемир(Тоштемиров) ўзининг дардли шеърларида ойдин туйғуларини санъат даражасида ифодалай оладиган ҳақиқий маънодаги шоир эканлигига чин юракдан ишонч ҳосил қилдим.

Қашқадарёмиздан яна бир буюк шоир чиқибди.У ҳозир шундай санъат асарларини ёзса, келажакда унинг инсониятни ҳайратга соладиган асарлар ёзишига бемалол умид боғлашимиз мумкин.

Ижтимоий - сиёсий бақир чақир, йиғи сиғи, оддий, одми сўзлар йиғиндиси бу ерда йўқ.

Аксинча, унинг шеърларида янги гаплар, янги ташбеҳлар бор.

Бир қиш нарида

Дея ёзади у.

Ўлчовни қаранг.

Яна мазмунга путур етказмай, тиниқ туйғуни, дардни сақлаб қололганичи.

Бир сўз билан айтганда, қойил!

Унинг қишлоқ ҳақидаги ёзган шеърида  соғинч ҳам, киноя ҳам, юмор ҳам қоришиб кетганки, ўқиётган одам зерикмайди, ойдин кеча, ойга ағрайиб боққанича, остонада оғзини ланг очиб ётган, кийилавериб дабдаласи чиққан калишдай хомуза тортмайди, эснамайди.

Ҳаво дим…

Терак соясида мизғир саратон.

Шапалоғин еб чиққан саводим

Тоға, ётгандирсиз ҳур-ҳур сўрида…

Майли, вақтим зиқ (шаҳарликман-ку),

Мен бир боди. Сизнинг эса

Сувга келган жўягингиз.

Ҳурмат билан:

Хат ёзувчи сизга ҳали кў-ўп,

Шеъриятга кириб,

Одамгарликдан чиқиб бораётган жиянингиз!

Жонтемирнинг ижодига кўз тегмасин.

Ҳурмат билан, Холдор Вулқон.

Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг аъзоси.

18 январь, 2016 йил.Канада.

Xoldor Vulkan

About Donald Trump

Холдор Вулкан
Пара слов о Дональда Трампа

Если я пишу о ярких представителей современной мировой политики, о гениальных личностях, то это только ради того, чтобы высказать свое мнение о них, об их уникальных способностях и не более того.

То есть это не лесть.

Да, в этом мире у всех людей есть свои амбиции.

В том числе у меня.

Но они исключительно здоровые амбиции.Я хочу как и вы, чтобы в мире не было войны.

Это благородное намерение дает человеку, особенно писателю  права высказать свое мнение о личностях о происходящих событиях и изменениях на мировой политической арене, которые решають судьбу не только отдельных стран, но и всего человечества.

Я сегодня хочу написать коротко об успешного бизнесмена, об американского строительного магната Дональда Трампа, хотя вы намного лучше знаете его, чем я.

Всем известно, что человек сам по себе не становится богатым или знаменитым.Этому способствует его умение и талант, качества которые дается не каждому.

В чем заключается отличителные черты миллиардера Дональда Трампа?

Во первых он умеет объединить людей, убедить их в достижимости своей цели.Есть многие так называемые политики, которые говорят одно, но делает совсем другое.Дональд Трамп в отличие от них делает то, о чем он говорить и обещает.То есть он человек слово и это очевидно.

Недавно он в своих высказываниях вопреки политических взглядов своих оппонентов в предвыборных гонках за президентское кресло говорил о том, что с Россией не надо враждавать, а наоборот нужно дружить.

То есть он уже начинает объединить народов мира, прекрасно зная о том, что мир можно покорить не враждой а дружбой.

Только великие люди могут предлагать мировому сообществу неслыханные новые полезные проекты, запустить их и успешно осуществлять.

Дональд Трамп прав.

Народы мира независимо от их национальности расы и вероисповедания, должны жить вместе как члены единой семьи, так как все люди живущие на планете дети Адама и Евы.

Дональд Трамп не разрушитель, а строитель.

Он не трап, а трамплин в хорошем смысле этого слово не только для экономических и мирных интересов США но и всего человечества.



17/12/2015.
12:57 дня.
Канада.

Xoldor Vulkan

Once upon a time

Long time ego, during my sojourn in Istanbul, I happened to meet a Turk who fished sitting on a rainy shore of the Marmara Sea, and we started an interesting conversation. When I said that I came from Uzbekistan, he was delighted: "My ancestors, too, - he said - came from the lands where you live. It means that we are siblings! "

And he was right! Indeed, all people living on this planet, Uzbeks and Turks and British and French, Germans and Russians, and all the others are children of Adam and Eve! Therefore all of us, all people of the Mother Earth, regardless of nationality, race or religion, should live in peace and harmony as children of one family!

I believe the time will come when humanity will realize this and remove all the borders, the maintenance of which cost billions and billions of dollars for the budget, dismantle all nuclear intercontinental ballistic missiles and put an end to senseless wars once and for all.

And then the world will have one neutral capital and just one parliament and one a president. All citizens of the planet will have the same identification cards. People will be able to move about the planet freely without any visas and without bureaucracy. They will stop wasting crazy money on arms and wars, as well as on strengthening borders, on intelligence and counterintelligence, on the nuclear cruise missiles and anti-missile defense. Then, to everybody's surprise, terrorism and corruption will disappear from the face of the earth.

Хосият Рустамова шеърияти ҳақида

Хосият Рустамова одамлар: "Старые веееещи!" дея ҳайқириб юрадиган эски тускилар бозоридан Пушкиннинг суратини сотиб олади ва ёмғир савалаётган кўчадан мамнун одимлайди. Пушкиннинг сурати, сершовқин бозор, кулранг осмон ва ёмғир. Хосият уйига бориб, Пушкиннинг суратини хонасининг деворига осиб қўяди.У ерда Пастернак, Цветаева, Ахматова.Хосият хурсанд. У энди ёлғиз эмас.Квартирада яна бир шоир сигарет тутунларининг қуюқ туманлари аро шеър ёзмоқда.У ўрилган ўтларни эшакка юклаётганда бир зум тин олиб, каккунинг ҳасратли овозига қулоқ тутган чоғларини, олис воҳани соғинган.У ўша Хосият Пушкиннинг суратини эхтиётлаб одимлагувчи кўчаларни ўйчан савалаётган  ёмғир каби қитирлатиб шеърлар ёзаётир.Бу Қўчқор Норқобил.Ҳа, Хосият Рустамова билан Қўчқор Норқобил худди Ҳамид Олимжон билан Зулфиядай, Сайид Аҳмад билан Саида Зунуновадай бир қушнинг икки қанотидирлар.Бу қанотлар қайрилмасин.Замонавий адабиётимиз деразасини Хосият Рустамова каби истеъдодли шоиралар ва шоирларнинг ёмғирли шеърлари чўқиб, ўйчан пичирлайверсин.

Ҳурмат билан, Холдор Вулқон.

Роман Холдора Вулкана "Жаваронки поют над полем". Читать онлайн.

Хосият Рустамова.

Шеърлар

***

Энди куни бўйи юраман ўйлаб,

Оғриган бошимга соласан ғамни.

Қушча, ўзимда йўқ нарсани сўраб –

Жуда хижолатга кўйдинг одамни.

Жовдираб қарайсан қафасдан отсам –

Бир ҳовуч ушоқ, дон, сув ва майсани…

Олдингга ташлайман нимаки топсам –

Озодликдан бошқа ҳамма нарсани…

Восит Аҳмад шубҳасиз буюк ёзувчи!

Воситжон, яхши юрибсизми? Қойил, дўстим!Қуйидаги ҳажвиянгизни ўқиб, кулиб қотиб қолдим.Бу каби асарлар рус ва инглиз тилларига зудлик билан ўгирилиши керак.Сиз шу ҳикоянгиз билан ҳажвчилик бобида ҳурматли марҳум устозларимиз Ғафур Ғулом, Сайид Аҳмад, Немат Аминовлардан ҳам ўзиб, турк ёзувчиси Азиз Несинни чангда қолдириб кетибсиз!Мана буни ҳақиқий санъат асари деса бўлади!Яшанг, оғайни!Мен бу гапларни жаҳон адабиётини анча мунча кўздан кечирган, айниқса дунё ҳажвчилигидан озроқ бўлсада ҳабари бор бир ижодкор, мутахассис сифатида айтмоқдаман ва бу гапларим жиддий.Бундай санъат асарлари фақат тоза қалбли, ҳалол ёзувчиларгагина Яратган Парвардигори Олам тамонидан ато этилади.Юраги ва руҳи қаро, ғаразгўй, маразгўй хасадгўй майда кимсалар олди - қочди, сохта нарсаларни ёзиб, харчанд чираниб, уринмасин, эл назарига тушолмай сояда йўқ бўлиб кетаверадилар. Сиз истеъдоди Худо тамонидан ато этилган ҳақиқий маънодаги ёниқ, энг муҳими, ўзбекнинг камтарин,энг буюк ёзувчиларидан бирисиз.Дўстона маслахат шуки, энди йирикроқ планда, ҳажвий повестми ёки романми ёзсангиз яхши бўларди.Сизга ва Сизнинг ижодингизга юксак ҳурмат билан, Холдор Вулқон.

24/09/2015.

Кундуз соат 3:24 дақиқа ўтди.

Канада.

Роман Холдора Вулкана "Жаворонки поют над полем".Читайте, очень интересное произведение.

Восит Аҳмад

Шўрликкина китобим

(ҳажвия)

Агар сизда ҳам ёзиш дарди бўлса-ю, боз устига илк китобингиз чоп этилса қандай ҳолга тушардингиз?! Менинг ҳам биринчи китобим нашр қилиндию, ўзимни самоларда учаётгандек ҳис қила бошладим. Ҳамма нарса кўзимга гўзал бўлиб кўринарди, ёмон кўрган одамларимни ҳам ёқтириб қолдим.

Қувончим чексиз бўлган шундай кунларнинг бирида зарурат юзасидан туман идорасига кириб қолдим. Унинг бошлиғини адабиётга, ижод аҳлига ҳурмати баланд деб эшитганим бор эди. Ишим осонроқ кечишидан умид қилиб, унинг ҳузурига йўл олдим. Қўлимда унинг номига узун мақтовлардан иборат дастхатим битилган илк китобим бор эди. Кутганимдек, у мени ниҳоятда яхши қабул қилди. Китобни олиб мамнун илжайди.

– Ҳа, зўр бўлибди, мен адабиётни жуда яхши кўраман. Ёзувчилардан дўстларим кўп. Улар қа­то­рига яна биттаси қўшилганидан мамнунман...

У гапирар экан, китобимни икки буклади.

Очиқчеҳра, кўнглида кири йўқ, лирик шоир Муҳаммад Раҳмонни ёд этиб.

Қайси йили эди, эсимда йўқ.

Газета журналларнинг редакцияларини бир қатор кезиб чиқиш, ижодкор дўстлар билан кўришиш, ижодий муҳитдан руҳ олиш каби эзгу мақсад билан Тошкентга бордим ва  "Журнальный центр" биносига чиқиш учун лифтга кирдиму, баногоҳ лирик шоир, раҳматли Муҳаммад Раҳмонга дуч келдим.

Тўғриси, Муҳаммад Раҳмондек буюк шоир билан лифтда учрашиб қоламан деб сира ўйламаган эдим.

Ундай катта шоир мени ҳатто танимаса ҳам керак.Салом - алик қилсам, бу одам ким бўлди дея, ҳайрон бўлиб юрмасин -деган ўй келди мийямга.

Бир маҳал Муҳаммад Раҳмон самимий жилмайиб: -(Холдор Вулқон ҳам эмас, )Холдоржон, қалайсиз, яхши юрибсизми? Ижодлар яхшими? -деса бўладими.

Муҳаммад ака мени танир эканлар.Ҳатто ижод қилишимни ҳам биларканлар дея қувониб кетдим ва айни дамда улуғ шоирнинг бу гапларидан шошиб қолдим.

-Э, ассалому алайкум, Муҳаммад ака, ўзингиз ҳам яхши юрибсизми?Хонадонлар тинчми?Келин аям, жиянларим ҳаммалари соғ -омонми? - дедим мен ҳам шошиб, Муҳаммад Раҳмонга кўришиш учун қўл узатарканман.

Биз кўришдик.

Бу орада мен тушадиган қават чироғи ёнаркан, Муҳаммад Раҳмон билан ҳайрлашдим ва лифтдан чиқдим.

Лифтдан чиқдиму: -Эх, галварс, шоирнинг "Драхтларни уйғотади шаббода" китобини ўқиганингни, "Ёшлик" журналида эълон қилинган "Кўкка тутиб ховучларини" дея бошланадиган "Паландара" номли шеърини қайта қайта ўқиганингни айтсанг бўлардику -дея ўзимни ўзим койидим.

Кейин, ҳа майли, янаги учрашганимизда айтарман дея ўзимни ўзим тинчлантирдим.

Надоматларким, Муҳаммад Раҳмон билан биз қайта учрашмадик.

Шоирнинг шеърлари ҳақида айтмоқчи бўлган гапларим қалбимда қолиб кетди.

Ўзбекнинг Ҳамид Олимжондай жўшқин лирик шоири Муҳаммад Раҳмон тирик бўлганларида бугун қутлуғ 65 ёшга кирган бўлардилар.

Интернетдан ахтариб, унинг "Тақвим варақлаётган одам" ҳамда "Кўхи падаркуш" номли икки шеърини топдим ва бу  гўзал шеърларни сайтимиз ўқувчилари ҳукмига ҳавола қилгим келди.Қаранг, қандай ажойиб шеърлар!

Тушликни қаердан қилсам экан,

Эрта кимнинг йилоши эди?

Ўтириб қолмадимми бир жойда узоқ,
Кимнинг тагига сув қуйсам экан?..

Пойабзал қалашиб ётар остонасида нуқул,
Худонинг берган куни уйида меҳмон -
Ёмби топиб олганми ялангоёқ қўшним?!

ёки

…Ватан учун осилиб кетиш,

Ватанга «осилиб» ҳам яшаш мумкин…

Каби мисраларда янги гапларни ўқийсиз, беихтиёр шоирга қойил қоласиз!

Ҳа, Ватан дея осилиб, отилиб кетганлар қанча!

Ватанга осилиб яшаётганларчи!..

Муҳаммад Раҳмон шеърларида ҳамма айтавериб медага теккан, увадаси чиқиб кетган сийқа гаплар йўқ.Ҳатто унинг ижтимоий - сиёсий мавзудаги кинояли шеърларида ҳам бадиийликка путур етмайди.Энг муҳими, у ҳали ҳеч бир шоир айтмаган янги гапларни айтади.Муҳаммад Раҳмон шеърияти ёруғ, сувли селли шеърият.

Камтарин шоир Муҳаммад Раҳамоннинг бахти шундан иборатки, унинг ортидан қора қарғиш, хақорат, бўм -бўш туника бўчкадай хуеук танғиллагувчи шовқин, ўпкасини чўпга илган бақир - чақир, ўз бошига кул, тупроқ сочгувчи йиғи сиғи тўла ёзғавалар, қуруқ газетавий техник сўзлар йиғиндисидан иборат, майда маҳаллийчилик, миллатчилик, туз еб туздонга туфламоқ, айёрлик, макру ҳийла, сохта муомала, фитна каби иллатларга эш фисқу фасод, қон йиринг тўла хандак эмас, аксинча, осуда, ойдин сукунатли соҳилларида кўзагуллар очилиб ётадиган, тўлқинлари лапанглаб оқадиган зилол сувли чуқур ва сокин дарёлар каби гўзал шеърият қолди.

Муҳаммад Раҳмон ХХ аср ўзбек шеъриятининг буюк ва бетакрор ёниқ ёрқин шоирлари Рауф Парфи, Муҳаммад Солих, Шавкат Раҳмон, Усмон Азим, Эшқобил Шукур, Абдували Қутбиддинлар даражасидаги шоир эди.

Муҳаммад Раҳмон шеърияти бинафшалар, ялпизлар ариқ бўйлаб чопиб юрадиган, дарахтларини шаббодалар уйғотадиган мангу бир баҳор!

Марҳум устозимиз Муҳаммад Раҳмонни Худо ўз раҳматига олиб, жойларини Жаннатдан қилсин!

Изох: ("Паландара" номи Паланг, яъни йўлбарс сўзи билан боғлиқ бўлиб, "Йўлбарслар яшайдиган дара" маъносини англатади.Бу номдан билиб олса бўладики, қадим замонлар юртимиз тоғу тошларида, дараю тўқайларида йўлбарслар яшаган, кейинчалик улар қириб ташланган.Ҳозир у ерларда тулки, қуён ва оғизларидан сўлак оқиб тургувчи, маккорона иржайганларича бир бирларига тангадай йилтиллаган кўзлари билан тикилиб,  сарғайиб кетган сўйлоқ тишларини такиллатгувчи жирканч шакаллар қолган ҳалос.)

Холдор Вулқон

Халқаро мукофот муборак бўлсин, Худойберди ака!

Замонавий ўзбек адабиёти болалар ва ўсмирлар прозасида ўз асарлари билан буюк юксалиш содир этолган Худойберди Тўхтабоев нафақат Ўзбекистон халқи, балки дунё халқларини орасида ҳам эътибор қозонди, миллионлаб мухлислар ортдирди, адабиётимизни жаҳон миқёсига олиб чиқди.

Бу ёзувчимизга ҳам "Ўзбекистон қаҳрамони" унвонини берилса, яна бир адолат қарор топган бўлар эди.

Дарвоқе, Халқ асарларини севиб ўқиганининг ўзи ижодкор учун энг катта унвон эмасми?

Бир куни Ўзбекистон халқ шоири Шукрулло домланинг уйида нонушта қилаётгандик, домла кутилмаганда ўзидан ўзи ҳижолат чекиб: -Шоир, ман нонни Садриддин Айнийга ўхшаб жуда майда ушатвормадимми? -дедилар.

-Йўқ, нега ундай дейсиз, домла? Нима, Садриддин Айний нонни майда ушатар эканларми? -дедим мен ҳайрон бўлиб.

-Э, нимасини этасан.Садриддин Айнийнинг ичаётган мошхўрдасига пашша тушиб қолса, мошхўрда исроф бўлмасин деб, пашшани шундоқ қанотларидан ушлаб, косадан оларканладе, кейин уни оғзига шундо солиб, обдон шимарканлар.Кейин пашшани бир ёнга қўйиб, мошхўрдани ичиб оларканла -деди Шукрилло домла жилмайиб.

Домла Садриддин Айнийнинг пашша шимишларини шу қадар маҳорат билан намоиш этдиларки, менга Шукрилло домланинг бармоқлари  учида ростдан ҳам шимилган пашша бордай туюлди.

Бу латифадан домла иккаламиз кулар эканмиз, эрта тонгданоқ кайфиятимиз кўтарилди.

Шукрилло домла тушмагур шунақа қизиқчи одам эканлар.Суҳбат асносида домла жиддийлашиб дўстлари Қайсин Қулиев, Чингиз Айтматов, Давид Кугултинов, Расул Гамзатов, Одил Ёқубовларни эслади ва қайғули овозда: -Шу кунларда Одил(Одил Ёқубовни назарда тутдилар) бечора жуда яккаланиб қолди -дедилар.Мен Одил Ёқубовнинг уйига бориб, кекса ёзувчимизни ҳам йўқлаб, ҳол -аҳвол сўраб, дуоларини олсаммикин деб  ўйлаб қўйдим.Аммо насиб этмаган экан.

Тошкентга борган кунимоқ шоир Икром Отамурод: "Холдор, укажон,"Ўзбекистон адабиёти ва санъати газетасида менга бағишланган шеърингиз эълон қилингач, шоир ёзувчилар сизни сўрайвериб, менга тинчлик беришмаяпти.Жуманиёз Жабборов ҳам "Холдоржон Тошкентга келса, айтинг бизнинг ишхонага ҳам бирров келсин" дегандилар деди у.

Шунинг учун Маданият вазирлигига бориб, раҳматли Жуманиёз Жабборов билан учрашдим.Биз узоқ суҳбатлашдик.

-Холдоржон, биласиз, Худойберди Тўхтабоев бизнинг қудамиз бўлади.Абдулла Орипов ҳам.Куёвимиз, яъни Худойберди Тўхтабоевнинг ўттизга кирган ўғиллари кутилмаганда вафот этдилар.Бу мусибат Худойберди аканинг қоматини эгиб қўйди.Илож топсангиз, Худойберди аканинг уйларига бориб, дуои фотиха қилиб, ҳол -аҳвол сўраб қўйсангиз, кўнгиллари кўтарилади -дедилар.Менинг ўша куни зарур ишларим чиқиб, Худойберди Тўхтабоевга тазия билдиргани янаги келганимда кирарман дебман.Қолган ишга қор ёғар деб машойихлар бекорга айтмаган эканлар. Ўғилларининг вафоти муносабати билан Худойберди Тўхтабоевга таъзия изҳор қилолмадим.

Лекин ғурбатда Худойберди Тўхтабоевни кўп эслайман.Ахир, шу ёзувчининг ажойиб асарларини ўқиб, улғайганмиз.Қолаверса, Худойберди Тўхтабоевнинг камтарин, кичиккўнгил, одамохун инсон эканликларига у ёзувчи "Ёш куч"журналида бош мухаррир бўлиб ишлаётган пайтлари амин бўлганман ва Худойберди Тўхтабоевга янада ҳурматим ортган.Ўшанда "Ёш куч" журнали Қатортол кўчасидаги 64 уйда жойлашган эди адашмасам.Мен бир попка шеърларимни қўлтиқлаб, ўша бинога бордимда, "Ёшлик" журнали редакциясини ахтара бошладим.Шунда Худойберди ака ёшлари улуғ, таниқли ёзувчи бўлишларига қарамай ўринларидан турдилар ва мен билан самимий кўришдилар.Сўнг мени эргаштириб, коридордан юрарканлар, "Ёшлик" журнали редакциясига олиб кириб, мутасаддилар билан таништирди.Кейин узр сўраб, яна ортларига қайтдилар.Дилида кири кибри йўқ,камтарин бу ёзувчини шу шу ҳурмат қиламан, бот -бот эслайман.

Ҳурматли  Худойберди ака, ҳайрли ишнинг эрта кечи йўқ дейдилар.Аввало, дардингизни янгилаганим учун узр айтиб, ўғлингизнинг вафоти муносабати билан кеч бўлса ҳам чуқур таъзия изҳор қиламан.

Илоҳим ўғлингизнинг жойи Беҳиштнинг боғларидан бўлсин.

Бугун "Озодлик" халқаро радиосининг сайтида сиз ёзган асар асосида суратга олинган бадиий фильм Москва кинофестивали мукофотига сазавор бўлганини ўқиб, чин юракдан қувондим.

Халқаро нуфузли мукофот муборак бўлсин, ҳурматли устоз!

Адабиётимиз, халқимиз, яқинларингиз, миллионларни ташкил қиладиган муҳлисларингиз, биз каби шогирдларингиз бахтига доимо соғ -омон бўлинг.Янги -янги ажойиб асарларни ёзишдан чарчаманг.

Холдор Вулқон

Бадиий адабиёт бўйича халқаро "Наследие" мукофотининг номзоди

“Сеҳрли қалпоқ” фильми Москва фестивалида яна икки соврин олди

Москва кинофестивалининг “Эртакдаги юмор” ва “Энг яхши эркак роли ижрочиси” номинацияси бўйича бош соврин Ўзбекистонда 2013 йили суратга олинган “Сеҳрли қалпоқча” фильмига берилди. Бу мукофот¸ ўзбек киносининг қайнона-келин машмашасидан кўтарилиб¸ болалар учун жиддий фильмлар яратишга жазм этаëтгани ифодаси сифатида кўрилмоқда.


Қишки таътил  кунлари Москвада 15-марта ўтказилаëтган “Сказка” халқаро кинофестивалининг икки соврини 27 яшар ўзбек киночиси Сарвар Каримов суратга олган “Сеҳрли қалпоқча” фильмига насиб қилди.

2013 йили суратга олинган бу кинокартина Москва кинофестивалининг “Эртакдаги юмор” ва “Энг яхши эркак роли ижрочиси” номинацияси бўйича бош совринни эгаллади.

Фильмда бош ролни ўйнаган 14 яшар  тошкентлик мактаб ўқувчиси Бунёд Раҳматуллаев болалар фильмларида энг яхши ўғил бола ролини ижро қилган актëр дея эътироф қилинди.

Фестивал ëйинлаган матбуот хабарномасида айтилишича¸ ўзбек киночиси Сарвар Каримовга бу мукофот тимсоли бўлган биллур калит ва диплом топширилган.

Шу кунларда 82 ëшга кирган таниқли ўзбек болалар ëзувчиси Худойберди Тўхтабоевнинг “Сариқ девни миниб” деган  машҳур асари асосида яратилган “Сеҳрли қалпоқча” фильмини суратга олган киночи Сарвар Каримов телефон алоқасидан узоқ тоғли ҳудудда ижодий сафарда бўлгани боис¸ Озодлик мухбири унинг ëрдамчиси Ҳабиб Ҳасанов билан суҳбатлашди.

Холдор Вулкан

Номинант международных литературных премий "Наследие", "Писатель года 2015" и "Поэт года 2015".

Ernest Hemingway (1899-1961).  (Anthony Potter Collection/Getty Images)

Улыбка Хемингуэйя

Многим известно, что великий американский писатель, журналист, лауреат Нобелевской премии Эрнест Миллер Хемингуэй написал самый короткий рассказ в мире, употребляя всего лишь несколько слов.

Вот текст этого уникального рассказа:

Фор сел: Беби шуйс, невер юзд.

Это в переводе на русский язык звучит примерно так:

Продается детская обувь, совсем новая.

Некоторые, читая этот рассказ, могут подумать, мол, ничего тут осебенного, рассказ как рассказ. Короткий, экспериментальный, что тут удивительного? и пойдут дальше пасти свои ненасытные глаза на бескрайных лугах мировой литературы.

А если читать и поразмыслить нимного над этим произведением, то человек в этом рассказе увидет такую картину, что он замрет от удивления, теряя дар речи на какое то время перед таинственном волшебством слов.То есть те слова, которые использовал тугой скупостью Эрнест Хемингуэй в своем рассказе, вскакивают пружиной, открывая шкатулку, и зазвучит дикая  печальная музыка бытия и восторг медленно приобретает очертание, оживляясь в зловещем синем сумраке воображения.

Эти ключевые слова откроет читателю переплет книги, как гигантскую вороту, где он может читать, толкуя по разному, такие истории, что такое не вмещалось бы даже в многотомные  рыцарские романы средневековья.
Давайте, попробуем расшифровать вместе этого уникального короткого рассказа Эрнеста Миллера Хемингуэйя.

1. Почему человек вдруг выставляет на продажу совсем новую детскую обувь?Может он купил эту обувь для ребенка, который еще не родился.Но ребенок так и не появился на свет и человек к этому времени постарел. Потом он хотел, чтобы ею обулся другой ребенок, чем ей лежать где то, напоминая ему о его не осушествившей мечты, о ребенке, появление которого он долгие годы ждал.

2.Однако, странно.Почему он продает эту обувь?Почему не отдает просто так, даром, в качестве гуманитарной помощи нуждающимся?Может он испытывает такую острую нужду, что готов продать даже детскую обувь, чтобы найти денег на пропитание?Может он безжалостный мелкий воришка, кои не брезгает воровать даже обувь детей на детских площадках или из садиков?Ах, все ясно!Он алкаш и ему срочно нужны деньги на покупки бутылки вина или водку.То есть жена его не дает... ну деньги я имею в виду на выпивку и он решил украсть обувь своего собственного ребенка и выставил таким образом ее на продажу.

3.Есть еще один, страшный вариант.А что если у этого человека умер любимый ребенок, который заболел лейкомией а он день и ночь сидел на табуретке, рядом с его кроватью, разговаривая с ним и всячески подбадривая его, мол, не переживай, сынок, скоро выздоровишь. Вот, мама твоя приобрела для тебя новую обувь.Глянь, какие они красивые.Вот как только выздоровишься, наденешь их и мы поедем домой... А ребенок говорит ему: -спасибо, отец.Вот выздоровлюсь и надену их и буду играть ребятами в футбол во дворе...

-Да, сынок, да... -говорит он и тяжело глотнув гореч, который застрял в его глотку как камень, обрачивается в сторону и тайно утирает слезы с глаз в подол своего халата.А потом его бедный ребенок умирает.Он зарыдает, целуя в бледный лоб бедного мальчика, целует его руки и тощие ноги.Особенно дико завоет, увидев ту новую обувь, которая осиратела, даже не успев одеть ее умершый ребенок, который так мечтал их носит.

4.Снова не клеется.Ну, ежели у человека умер ребенок, почему он выставляет его обувь  на продажу, вместа того, чтобы сохранить ее как память о своего любимого сына?

5.Ах, черт побери, почему мы сразу не догодались то а?!Ведь он башмачник!Сапожник, который шьет детскую обувь!..

И так бесконечно, по разному можно трактовать, толковать короткий рассказ великого писателя ХХ века Эрнеста Миллера Хемингуэйя.

Я пишу эти слова и чувствую, что хитрый Хемингуэй улыбается в своем гробу.

10/02/2015.

6:00 вечера.

г.Бремптон, Канада.

Америка ёзувчиларининг кийинишлари одми, содда ва табиий.

Бизнинг тамонларда язувчи шохерлар пўрим кийиниб, оқ кўйнакка қизил латтахочланни тақиб, соқол - мўйлабини бир кунда беш мартадан таглаб қириб, қиртишлаб, аккуратный бўп, оламшумул асарланни ёзиб, она ватан омборига арғумон этадилар.

Умр бўйи ўзгаларга бронзадан ҳайкал ўрнатган Равшан Миртожиев ўзига эзгуликдан ҳеч ким йиқитолмайдиган мухташам ҳайкал қўйиб кетдилар.

Андижоннинг эски шаҳарида шундоққина Хўтанариқ бўйида машҳур кабобхона бўларди.У жойда ўрама кабоб деб аталадиган емак барра қўй гўштидан пишириларди.Мен бир беморни йўқлаб қўймоқ учун беш -ўн сих кабоб билан тўртта оби нон олай деб ўша ошхонага бордим.Кабобга буюртма бераётсам, кимдир мени чақирди.Бундай қарасам, раҳматли Равшан ака Миртожиев эканлар.Равшан ака билан мени рассом Одилжон Нишонов таништириб қўйган эди.У маҳаллар Равшан ака Андижондаги рассомлар цехида ишлардилар.Унинг ҳайкалтарошлиги кейинроқ намоён бўла бошлади.Ҳуллас, биз кўришдик.Равшан ака ўша кунлари Андижонга Чўлпоннинг ҳайкалини ўрнатиш учун келган эканлар.

-Холдоржон, қалай ишлар?Яхши юрибсизми?Ижодлар қалай?-дедилар ҳол аҳвол сўраб Равшан ака.

-Ёмон эмас, юрибмиз, ака, Худонинг панохида.Янги янги шеърлар ёзаяпман -дедим мен.

-Ҳа, яшанг.Қачон бизга дастхат ёзиб, китобингизни совға қиласиз? -дедилар яна Равшан ака раҳматли, менга чой қуйиб узатиб, овқатга таклиф этарканлар.

-Китоб чиқариш бироз қийин бўляптида.Ҳозирги замонда шоирлар ўз китобини шахсий маблағи эвазига ёки спонсор ёрдамида чиқаришмоқда -дедим мен.

Равшан ака бир зум ўйланиб тураркан, ноқулай жимликка бархам бериш учун графинга узандилар: -Юз грамм кетадими? -деди у.

-Йўқ, Равшан ака, мен ичишни ташладим.Бу аблах ичкилик ижод қилишимга халақит беряпти.Ичсам, ялқов бўлиб қоляпман -жавоб бердим мен.

-Бир хисобда тўғри қиласиз.Мен ҳам ичкиликни йиғиштирмоқчиман.Ичкилик ижодкорни хароб қилади -дедилар Равшан ака.Кейин давом этдилар.

-Лекин сиз, жуда тушкунликка тушманг.Сиз китобингиз нашрига кетадиган харажат ҳажмини калькуляция қилиб, менга телефон орқали айтинг.Агар жуда кўп бўлмаса, ёрдам беришга ҳаракат қиламан.Ахир, сиз билан биз ижодкорлармиз.Ижодкорлар эса бир бирларига ёрдамлашиб яшашлари керак -дедилар.

Равшан аканинг бу кутилмаган гапидан мен бир лахза ҳайкалдай қотиб қолдим.Кейин  ўзимга келиб, унга миннатдорчилик билдирдим.Лекин, гапнинг тўғриси, мен Равшан аканинг китобимга спонсор бўлишига ишонмадим ўшанда.Ҳа, энди, шунчаки айтдиларда -дея ўйладим.Аммо, бутунлай умидимни ҳам узолмадим.

Ишонсизликнинг асосий сабаби, менинг ўша пайтлари Салай Муҳаммадаминовни ўз маслагидан ўлса ҳам воз кечмайдиган ҳақиқий демократ, манфаатга қул бўлмаган ишончли сиёсий лидер деб ўйлаб, унинг ортидан ахмоқларча эргашиб юрган пайтларим китобим нашр қилинишига сира ишонмасдим.Бунга ҳукумат асло йўл қўймайди дея ўйлардим.Равшан акам билан эса, ҳеч қачон сиёсат ҳақида суҳбатлашмаган эдик.Гурунгларда фақат тасвирий санъат ва адабиёт ҳақидагина суҳбатлашардик.Яъни Равшан ака менинг сиёсий позициямдан мутлақо беҳабар эдилар.Аммо мен ёзган шеърларнинг ашаддий муҳлисларидан бири эди, буни билардим.Ўша пайтда Равшан ака спонсорликни ўз зиммасига олган тақдирда ҳам китобим нашриётда нашрдан тўхтатилса керак деган фикр мени қийнарди.Лекин ҳаммаси бошқача бўлди.Мен Тошкентга бориб,  Ўзбекистон халқ шоири раҳматли Нормурод Нарзуллаевга учрашиб, "Янги асар авлоди" нашриётингизга спонсор орқали пул ўтказсам, китобим чиқадими? -дея сўрадим.

Нормурод ака ҳам мени ҳайратда қўйиб: -Э, нага чиқмасакан, шоири замон, албатта чиқадиде.Сандай шоирнинг китобини нашрдан чиқармасак, яна кимнинг китобини чиқаришимиз керак? -десалар бўладими.

-Э товба, нималар бўляпти ўзи? -дейман ўзимга ўзим ишонмай.Ҳулласи калом, спонсор ҳам нашриёт директори ҳам ўз вадасининг устидан чиқдилар.Ҳукумат ҳам қаршилик қилмади."Тунги лайлакқор" номли китобим Тошкент шаҳрининг "Қатортол" кўчаси 60 уйга жойлашган "Янги аср авлоди" нашриётида Нормурод Нарзуллаев сўзбошиси билан чоп этилди.

Китобларни нашриётдан олиб чиқиш учун шартномага спонсор ҳам имзо чекиши керак экан.Мен Равшан акага қўнғироқ қилиб, муддаони айтдим.Равшан ака "Мерседес" русумли машинасида Қатортолга етиб келдилар.Шартномани имзолар эканлар, мен китоб сотилгач, спонсорлик харажатларини тўлиқ қайтараман -дедим, яна хужжатга имзо чекмай қўймасинлар деган ҳавотирда, шоша пиша.Бир маҳал Равшан ака бошқа бир қоғозга: -Мен Миртожиев Равшан, Холдор Вулқоннинг "Тунги лайлакқор" номли китобига ўтказилган маблағдан тўла воз кечаман.Холдор Вулқоннинг менда ҳеч қандай қарзи йўқ" мазмунида тилхат ёзиб, имзо чекиб берсалар бўладими.Мен нима дейишни, Равшан ака Миртожиевга қандай миннатдорчилик билдиришни билмай эсанкираб қолдим. -Раҳмат, ака, бу яхшилигингизни ҳеч қачон унутмайман -дея қўлини қисаман нуқул.

Равшан ака бўлсалар:-Э, қўйсангизчи, Холдоржон, бир биримизга ёрдам бериш ижодкорлик бурчимизку -дедилар жилмайиб.Ўшанда, бу дунёда шунақа яхши инсонлар ҳам бор экан деб, кўзларимдан ёш чиқиб кетган.

Ахир ўзингиз ўйланг, сизга биронтаси бир цент берса, эртасига сўраб келадиган, бир центини юзминг доллар қилиб қайтарасан дейдиган фойизхўрлар изғиб юрган ёвуз жамиятда бир шоирнинг китобини чиқариб бериб, яна (Ўша пайтда, 2004 йил.300 минг сўм!Ҳозир у пул курси қанча, билмайман) харажатдан батамом воз кечиб юбориш учун одам боласи камида БУЮК ИНСОН бўлиши керак.

Бугун ўзбек жамияти мана шундай қалби тоза, меҳрибон ИНСОНдан,буюк бир ижодкордан жудо бўлди.

Илоҳим, Равшан ака Миртожиевнинг ҳаёти дунёда билиб билмай қилган гунохлари бўлса, Парвардигори Олам мағфират қилсин.

Марҳумнинг Жойлари Жаннатдан бўлсин!

10/02/2015.

Кундуз соат 10:55.

Бремптон шаҳри, Канада.

Андижон шаҳридаги "Чўлпон" истироҳат боғига ўрнатилган Абдулҳамид Сулаймон Чўлпон ҳайкали.

Равшан Миртожиев асари.Бронза.

Мана шу китобимни Равшан ака Миртожиев ўз маблағлари хисобига нашрдан чиқариб берганлар.(Холдор Вулқон)