Abduvali Qutbiddin.

Hayol  kechasi

Toshkent “Yozuvchi” nashriyoti 1994

* * *

Quyosh, yurting qayda, so‘ragan edim,
Tong-la nuringga dil o‘ragan edim,
Men ham sen bor yerga boraman dedim,
Ammo osmoningga ko‘ymading, quyosh,
Biror bor boshimga tekkizmading bosh.

Muyishib, mungrayib ishlagan edim,
Men ham ko‘p toshlarni tishlagan edim,
Qahring shomlarida qishlagan edim,
Hayron yoshligpmni ho‘ngratding, quyosh,
Biror bor boshimga tekkizmading bosh.

Urfu rusumingdan boshlagan edim,
Eski do‘koningni xushlagan edim,
Duru marjoningni ushlagan edim,
Oqibat manglayim mushtladim, quyosh,
Biror bor boshimga tekkizmading bosh.

Tilimni kundaga ko‘ygil, chop dedim,
Keyin dil uyiga borib yot dedim,
O‘g‘lim u, o‘zim u, asta yoq dedim,
Kulu to‘zonidan mahv bo‘lgin, quyosh,
Biror bor boshimga tekkizmading bosh.

Men odam edim-ku, men odam edim,
Loydan-da yo‘g‘rilgan matodan edim,
Iblisga aldangan atodan edim,
Ey quyosh, men seni sevaman, quyosh,
Biror bor boshimga tekkizmading bosh.

G'ozlar galasining bom -bo'sh chelagi

Yog‘ar kuz yomg‘iri maydalab, ezib,
Yomg‘irda yuvilgan oynaday tuyg‘u.
Soyabon ostida yurarman kezib,
Ko‘lmaklar ko‘zida ismsiz qayg‘u.


Suv yuzida g‘amgin kumush xalqalar,
Shivirlar qamishli sohillar labi.
Bir yupun majnuntol yolg‘iz chayqalar,
Unsiz yig‘layotgan parizod kabi.


Nahot tamom bo‘ldi yomg‘ir ko‘z yoshi?
Tabiat yig‘idan to‘xtadi, tindi.
Yer qadar egildi maysalar boshi,
Borliqqa musaffo halovat indi.


Tortinchoq yalong‘och bog‘lar bir yonda,
Oynadek yaltirar bog‘lar yo‘lagi.
G‘iyt - g‘iyt etar kuzgi g‘amgin osmonda,
G‘ozlar galasining bo‘m - bo‘sh chelagi.

9 iyulь, 2011 yil.

Tungi soat 2 dan 36 daqiqa o‘tdi.

Toronto shahri, Kanada.

Эҳтиром

Chustiyning  buyukligi, kitobim  chiqsin  deya   xudosiz  zamona  korchalonlarining  qarshisida  tiz  cho‘kmaganidir. Bizga  o‘xshab din  kuchaysa  dinnning  arig‘ini  chopib, xudosizlik  kuchaysa  araq  ichib zamonasiga  yaltoqlanmagan.Chustiy  aruz  vaznida  o‘lmas  asarlar  yaratibgina  qolmay,  har qanday  sharoitda  ham  o‘z  e‘tiqodiga  sodiq  qolib, nafsini  tizginlay oldi. Vaholanki  o‘z  nafsini  yenga  olish har  kimning  ham  qo‘lidan  kelavermaydi. Chustiy  domlaning kitoblarini  nashr  qildirmay  uni  o‘gaylashtirgan  jamiyatda  tom - tom  kitob  chiqargan  shoxerlar nomi  va  "Asar"lari  unutilib ketdi. Ammo  Chustiy  domlaning  yozgan  g‘azallari, masnaviylari hamon tillardan  tushmaydi. Chustiy  domlani  dindor  deb  unga  kommunistik  jamiyat  o‘rden - medallar,  unvonlar  bermadi. O‘sha unvonlaru o'rden - medallar  olgan kimsalarning olgan  unvonlariyu  o‘rden  medallari qayda  hozir? Chustiy  o‘sha  qattol  zamonlarda bizga  o‘xshab  chet  elga  qochib, xavfsiz  joyga  berkinib  olib  emas, vatanda  turib o‘z  so‘zini  yashirmay baralla ayta  oldi. Bugun  Chustiy  yozgan ajoyib  g‘azallar va  masnaviylar xalqimiz yuragida sirtiga  oltin  suvi  yuritilgan medal  yo  o‘rdendek emas,  ikki  danyoda  qadrini  yo‘qotmaydigan  bebaho olmoslar  singari  porlayotir. Quyida  Chustiy  hazratlarining bitta  g‘azalini hukmingizga havola  qilamiz.

Xoldor Vulqon.

Chustiy

Durdonalardan  ham

Xaqiqiy oshino paydo bo‘lur begonalardan ham,
Biroq begona paydo bo‘lg‘usi hamxonalardan ham.

Aql konida bir so‘z bor, ki bozori haqiqatda,
Uning har jumlasi qimmat turar durdonalardan ham.

Dedi Laylo mening ishqimni hech kim ayb etolmaydur,
Chiqar oqil kishi Majnun kabi devonalardan ham.

Fido bo‘lg‘il dedi xalqim, dedim ming marta bo‘lsamchi.
Sadoi dora kallosin tikib mardonalardan ham...

Holdor Vulqon

Mizxapparning maktublari

(Xajviy maktublar to‘plami)

Marhum qiziqchi Xojiboy Tojiboyevning porloq xotirasiga bag‘ishlanadi.

Mizxapparning birinchi maktubi

Ushbu yozyatgan xatim shomoldek shoshib, daryodek toshib tez kunlar ichida yetib malim bo‘lsinki, o‘shal bizga dushmon do‘latlarga qochib ketib ettan - bettan pirzdntmizga kesak, har - xil narsalardi otyatgan muxalipat vakillariga deb bilgayman. Assalomu aleykim, hurmatluk muxalipat vakillari. Yaxshi yuripsilarma? Dimag‘lar chog‘ma?Kecha donalardi donasi, przdntimizga tosh otyatkanilar to‘rasida telbazo‘rda aytishti. O‘z ko‘ziminan ko‘rishibti. Eshitib ancha xapa bo‘ldik. Shuytib tosh otasilarma? Przdntmizga tiyib ketsa nima bo‘ladi - a? Ko‘zi irg‘ib chig‘ib qosa, yo bosh - moshi yollisa munga kim juvopparadi?

Przdntimiz silardi chet do‘latlarga chig‘orib yuborganiga rahmatilarmi bu? Xo‘kmatimizga ming rahmat, osmonimiz misappo. Hoyatimiz poravan. Oylыxlardi voxtida olyappiz. Do‘latimiz g‘amxo‘rlыxlariga labbay deb juvopparib, tabiat injыxlыxlarini motanatminan mordanavar yengib yillыx pilonlardi ortig‘iminan bajaryappiz. Iye, vo‘zimdi tanishtirmappanu. Meni atim Mizapparjon. Metirkamda Muzg‘oppor. Pasportimda Mizhappar. Qishlag‘doshlar erkalatib Bilshappaljon deyishadi. Muna tanishivoldik. Aytkanday, nima deyatuvdim? Ha, Xo‘kmatka rahmat. Nondi orzon qildi. Odam osh, go‘sh yemasayam o‘lmaydi. Bizga to‘lьka non orzon bo‘sa bo‘g‘ani. Kiyim yirtilsa yamab - yasqab kiysa bo‘ladi. Lekin, qorindi yamab bo‘lama? Muna, yaqindayam qopti qo‘ltig‘lavop non istab yuruvdik. Xozir non xo‘kmatka raxmat, bor. O‘sha qop qo‘ltiqlab yurilgan paytlardagi bir voqiya xich esimdan chig‘meydi. O‘zi achinarlik voqiya ommo, esimga tushsa kulgim qistovradi. Tovba qildim, astaxprillo deb tindag‘imga qarasamam kulgim to‘xtamaydi. Qoreng, Lattaqishlag‘lik qandashimiz Qurumbo‘y ox yog‘ istab bozorga borsa, bir valadi baklashka, shisha bo‘nkalarda paxta yog‘ sotyatkanakan. Narxini so‘rasa yog‘purush orzon narxti aytibti. Qurumbo‘y “Orzonginaykan, ko‘prog‘ olo‘rey, ortib qosa picha ustama qo‘yib qo‘ni - qo‘shnilarga sotvoraman” deb uch letr opti. Kegin ox yog‘di uyiga opkesa onasi bechara ancha xursan bo‘p esi ketibti dagin, qozonga o‘shi ox yog‘dan olib quyibti. O‘choqqa o‘tinminan tezagdi qalab yaqip endi bir osh qileyk emasa deb mayda - chuydalarni to‘rg‘ashtirishga tushipti. Ommo ox yog‘ hadeganda dog‘ bo‘lo‘rmapti. Qurumbo‘y olovdi yanayam balatlatipti. Bir mahal ding, mundey qarashsa, qozondagi yog‘ qaynayatkanimish. Keyin bilishsa so‘vdo‘gar xaramidan bo‘g‘an Qurumbo‘ydi aldab, yog‘ o‘rniga uch letrlik shisha bo‘nkadagi sovuq choydi bervorganakan, svo‘luch. Qurumbo‘y bechara bir xapta yo‘l kira sarp qp bozorga qaxnadi. Lekin yog‘purush xaramidan bo‘g‘andi topomadi. Endi muna qimmat bo‘sayam yog‘lar bor. Hamma narsa yetarlik. To‘xliqqa sho‘xliq deb ba‘zi bir odamlar chirag‘ o‘chyatganidan shikoyat qiladi. Menga qosa, iliktir degan narsani, chirag‘di umuman o‘chirib tashlash kerak. Teskari aylantiraman deb icho‘chigdi kavlayatkanda nechta odamdi to‘k urib o‘ldirdi. Nechtasini tomidagi primichkasidan o‘t chig‘ib uyi yonib ketti. Bu iliktr degani kapori ziyonakan odamga. Chirag‘ o‘chsa yana qayta yaxshibasmi, bola - chaqalar ettaroq uxleydi. Qishlag‘imizda xar kuni ettadan kechgacha chirag‘ o‘chadi. Kecha kechki payt og‘ilxonada mollardi tagini tozalayatsam, ko‘chada odamlar “Urrrro‘o‘o‘o‘v !” deb baqirvoruvdi yuragim yomon bo‘p qolishiga jichcha qoldi. Revolyutsiya boshlanib mu xalipat kepti deb o‘ylappan.

Yug‘irib ko‘chaga chig‘ib “Ha, nimaga baqirishyapsan?” desam “Chirag‘ yonganiga baqiryappiz” diydi. Bu odamlarga xayronsan. Birovlari gaz yo‘q deya g‘udranib yuradi. E, menga qosache, gazdiyam umuman yo‘qotvorish kerak! Shu gazdi deb bultur uyimizga o‘t ketib qolay degan. Qaxraton qish. Eshak chilla. Sovuuuq. Gaz yo‘q. So‘vqatib gildirab o‘tiramiz eski - tuski, juldur japolarga o‘ranib. Xamsayamiz O‘rinbo‘y mato‘r o‘rnatib quvirdagi bor gazni tortivog‘an kunlar. Qishlag‘da hamma mato‘r qo‘yvog‘an. Menam o‘gey dadamminan o‘gey onamga oytip maslaxat qipturib “Temirchilik”dan mato‘r opkeldim. Kanserva bo‘nkasidan qilingan. Uyga kelib mato‘rdi uladim. Qorasam, gaz guvillab yonyapti. Hash - pash deguncha uyimiz isib xommom bo‘p napas obo‘mey ketti. O‘gey dadamminan mehribon o‘gey onam xursaaaant, becharalar. Men maykachan bo‘vog‘anman. Tellab kettik. Bir mahal ding, binasa “Chirrrr - chirrrr” qip turip mato‘r “Baaaaaang‘g‘g‘ !” etib portillab ketsa bo‘lama? Mehribon o‘gey onam bechara qo‘rqib ketib “Voy dod, yardam berinar !” deb baqirdi. Men neso‘pqog‘anman. Rangim axagdi singari oqarib ketgan. Qorasam pechkamiz oldidagi po‘stakminan to‘shak yonyapti. Yug‘iriib borib olovdi tepalay boshladim. Bir voqt shimimga o‘t ketib poychalari tizzamgacha yonib ketdi. Shimim bir sekuntti ichida sho‘rtik bo‘pqoldi. Yaxshiyam baxtimizga moto‘r o‘lib gaz O‘rinbo‘ylardikiga o‘tib ketdi. Olovdi bir narsa qilib o‘chirdik. O‘sha - o‘sha gazdan qo‘rqaman. Shu - shu qishda tezak yoqamiz. Endi aytovrsam gap ko‘p, ko‘mir oz. Hurmatlik muxalipat vakillari, silarga maslaxatim chet do‘latlarda indamey yuro‘rinar. Bizminan ishinar bo‘masin, xo‘ppi? Indaqa tosh otmenar, ayb bo‘ladi. Toshti bir - birinarga otib yuro‘rinar.

Hurmatminan Mizxappar.

21 inji yonvar, 2008 inji yil. Soxot 19 dan 15 milit o‘tti.

Chapayip kalxo‘zi.